Türkiye'nin ilk kültür rotası üzerinde maden projeleri var

Avrupa Konseyi tarafından da onaylanan Türkiye’de başlayıp Avrupa’da bitecek olan Aeneas Kültür Rotası üzerinde Cengiz Holdingin işletmek istediği Halilağa bakır-altın madeni projesi var. Kültür rotası projesinde görünen ancak henüz tescili olmayan İskender Rotası’nda ise Nurol Holdingin Lapseki altın işletmesi ve Mermotek Kurşun madeni bulunuyor.

5 ÜLKEDEN GEÇEN ROTA

Aeneas Kültür Rotası “Türkiye İtalya arasındaki ortak kültür mirası; Aeneas Rotası” olarak geçtiğimiz yıl Avrupa Konseyi tarafından tescillendi. Türkiye’de Troya kültür rotaları olarak da bilinen ve Avrupa Konseyi tarafından Aeneas Rotası olarak tescil edilen tarihi rota Troya’da başlıyor. Türkiye’den başlayan ilk kültür rotası olan proje Akdeniz’e kıyısı bulunan 5 ülkeyi kapsıyor. Rota ile arkeolojik alanların tanıtımının yanı sıra kültürel diyalog için kültürel yakınlaşma da hedefleniyor.

ASSOS VE TROYA DEĞERİNDE ANTİK KENTLER

Troya kahramanı olarak bilinen Aeneas ve beraberindeki Troyalılar, Troyayı İda Dağı’na bağlayan tek doğal geçit olan Skamandros/Karamenderes Vadisi boyunca ilerleyerek İda Dağına/Kaz Dağı’na ulaşmış ve savaşın yaralarını burada sarmışlardı. Tarih boyunca Kaz Dağı (İda) zengin biyoçeşitliliği, "bin pınarlı" denilen su kaynakları, mağaralarıyla ve yabani hayvan barınağı ile ünlü bir bölge olarak bilinir. Biyoçeşitlilik ve doğal varlıklar anlamında çok zengin bir bölge olan Troya’da başta Troya ve Assos olmak üzere yüzlerce antik kent bulunmakta. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Reyhan Körpe büyük kısmı yer altında bulunan bu antik kentlerde henüz yüzey çalışmalarının bile başlamadığını dile getiriyor. Körpe’ye göre yörede Assos değerinde 200 tane, Troya değerinde 100 tane antik kent var. Bölgede köy gibi yerleşim yerleri dahil 3 bin 500 tane antik yerleşim bulunduğu ileri sürülüyor.

MİRASIN TESCİLLENME TALEBİ

Troas bölgesinde 250 bin yıl önceye ait yaşam izleri olduğu biliniyor. Bunlardan biri Kirazlı altın madeninin birkaç km yakınında bulunan İnkaya Mağarası. Mağarada 86 bin yıl önceye ait yaşam izleri var. Yine Lapseki Şahinli’deki TÜMAD altın madeninin yanından, hatta içinden geçen eski Biga Çanakkale kara yolu Kurtuluş Savaşı sırasında ikmal yolu olarak kullanıldı. Bu yol aynı zamanda İskender Yolu olarak da biliniyor. Yolun somut olamayan kültür mirası olarak tescil edilmesi için çevre örgütlerinin talepleri var.

MADEN RUHSAT ALANINA BİR KİLOMETRE

Büyük İskender’in MÖ 334 yılı mayıs ayında Çanakkale Boğazı’nı geçerek başladığı Asya seferinde ilk büyük savaşını ve zaferini kazandığı Granikos’a gitmeden önce bölgede ordularını dinlendirdiği biliniyor. İskender, Makedonya ordusu ile Granikos’a gitmeden önce Homeros kahramanlarının mezarlarını ve Troia’yı ziyaret etmişti. Ordu daha sonra, Abydos’tan Granikos’a kadar Arisbe, Perkote ve Kolonai üzerinden Adresteia Ovası’na inerek Granikos Irmağı’na ulaştı. Granikos Ovası’ndaki savaşta Pers ordusunu yenen İskender’e Anadolu’nun kapıları açılmıştı. İskender, Granikos’a giderken Lâpseki Biga yolundan ilerleyerek Çataltepe’de bulunan Kolonai Antik Kenti’nden geçip Biga Ovası’na iniyor. Hâlâ proje aşamasında bulunan Marmotek bakır, kurşun, çinko madeni Çataltepe’de bulunuyor. Maden şirketi kendi ruhsat alanı içerisindeki antik kenti bir kilometre kadar ruhsat dışında bırakarak olası bir soruna çözümü böyle bulmuş. 

BÖLGENİN  YÜZDE 79’U MADEN ŞİRKETLERİNE…

Binlerce yıldır Troya bölgesinde yaşayanların yaşam kaynağı olan Kaz Dağı’na günümüzde ise maden işletmeleri gözünü dikmiş durumda. TEMA’nın Kaz Dağları madencilik raporuna göre bölgenin yüzde 79’u madencilik ruhsatları ile kaplı durumda. Bölgede madencilik projeleri dışında termik santraller, jeotermal enerji santralleri, rüzgar enerji santralleri gibi çeşitli enerji projeleri de bulunmakta.

ROMA İMPARATORLUĞU’NUN TEMELLERİ

Roma İmparatorluğu’nun kuruluş destanı sayılan ve Romalı Şair Vergilius tarafından yazılan  Aeneas Destanı’na göre Troia kahramanlarından Aeneas Troia savaşının ardından Kaz Dağlarını aşarak kaçar ve Antandros’a (Altınoluk) gelir. Burada, Antandroslulara ahşap gemiler yaptırarak Troia soyunun devamını sağlayabileceği bir yer bulabilmek için denize açılır. Çeşitli limanlara uğrayıp farklı maceralar yaşayan topluluk son olarak İtalya’nın topuğundaki Castro bölgesine ayak basar ve burada Roma İmparatorluğu’nun temellerini atar.

Özer AKDEMİR