Kamuda 2025'ten itibaren yeşil çimento şartı uygulanacak

Türkiye’de 2025 yılı başından itibaren, kamu ihaleleri ve kamu satın almalarında karbon emisyonu düşük çimentolar tercih edilecek. Bu işlemlerle satın alınacak çimentolardaki klinker oranı, zaman içinde yüzde 75’e kadar düşecek. 

Kamu İhale Sözleşmelerinde Düşük Karbon Emisyonuna Sahip Yeşil Çimento Kullanımının Yaygınlaştırılmasına İlişkin Tebliğ, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlandı. Tebliğ, 01 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecek. 

Tebliğ, yeşil çimentoların kullanımını teşvik etmek ve kamu yapım işi sözleşmeleri ile çimento içerikli mal alımı ihalelerinde belirlenen sınırlamaları tanımlamayı amaçlıyor. 

Yeni tebliğ yürürlüğe girdiğinde, çevresel sürdürülebilirlik ve teknik üstünlükleriyle ön plana çıkan yeşil çimento kullanımını teşvik etmek amacıyla bazı düzenlemeler getirecek. 

Buna göre 01 Ocak 2025 ile 31 Aralık 2029 tarihleri arasında kamu yapım işi sözleşmeleri ve çimento içerikli mal alımı ihalelerinde kullanılacak çimentoda klinker/çimento oranı en fazla %80 olacak. 

01 Ocak 2030 tarihinden itibaren de kamu yapım işi sözleşmeleri ve çimento içerikli mal alımı ihalelerinde kullanılacak çimentoda klinker/çimento oranı en fazla %75 olacak.

ÇİMENTO TÜRLERİ

Çimento türleri içerdikleri klinker oranıyla sınıflandırılıyor. En az %95 oranında klinker ve en fazla %5 oranında mineral katkı içeren geleneksel Portland çimentosu, karbon emisyonu en yüksek çimento türü olarak biliniyor. 

Yeşil çimentolar ifadesi ise yüksek karbon salımı yaratan CEM I-Portland çimentosu yerine; çevresel etkileri, teknik üstünlükleri ve maliyet avantajlarıyla öne çıkan daha düşük klinker oranına ve karbon emisyonuna sahip çimento türlerini tanımlıyor. Bu çimentolar aşağıdaki gibi sınıflandırılıyor. 

• CEM II: Portland kompoze çimento
• CEM III: Yüksek fırın cüruflu çimento
• CEM IV: Puzolanik çimento
• CEM V: Kompoze çimento.

KÜRESEL EMİSYONUN YÜZDE SEKİZİ ÇİMENTODAN

Çimento endüstrisi, küresel karbon salımının %8’inden sorumlu tutuluyor. Avrupa Yeşil Mutabakatı uyarınca Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizmasının (SKDM) 2027 yılında tam olarak uygulamaya başlaması bekleniyor. Öte yandan AB dışı ülkelerden AB ülkelerine ihraç edilecek bazı ürünler için karbon vergisi gibi ek yükümlülükler getirilmesi planlanıyor. 

Bu gelişmeler, AB’nin en büyük çimento ihracatçısı olan Türkiye için önem taşıyor. Türkiye, kendi ulusal emisyon ticaret sistemi ve SKDM ile eş zamanlı uygulamalarla ilgili çalışmalar da yürütüyor.

ASIL EMİSYON KAYNAĞI KLİNKER ÜRETİMİ

Çimento üretiminde karbon emisyonu yaratan iki temel kaynak bulunuyor. Bunlardan biri açığa çıkan emisyonun en az %50’sinden sorumlu olan kireç taşının yüksek sıcaklıkta karbon salımına neden olduğu proses emisyonu. 

Diğeri ise fırın reaksiyonları için gerekli sıcaklığa ulaşmak için yakılan yakıtlardan kaynaklanan termal emisyon. Yarı ürün olan klinker üretimine ait bu emisyonlar, bir ton klinker için yaklaşık 800 ila 900 kg CO₂ düzeyine denk geliyor. 

YEŞİL ÇİMENTO İÇİN KLİNKER ÜRETİMİNDE ELEKTRİFİKASYON

Çimento üretiminde CO₂ emisyonlarının azaltılmasına yönelik olarak, aşağıdaki 5 temel yöntem öneriliyor. 

• Klinker ikamesi malzemelerin (mineral katkılar) kullanımı ile klinker/çimento oranının azaltılması
• Klinker üretiminde biyokütle içeren alternatif yakıtların kullanılması
• Düşük karbon emisyonlu alternatif klinker teknolojilerinin geliştirilmesi
• Karbon yakalama, kullanma ve depolama teknolojilerinin kullanılması
• Yenilenebilir enerji ile üretilen elektrik kullanımı ile klinker üretim sürecinin elektrifikasyonu.

Daha fazla mineral katkıyla üretilen düşük klinkerli çimentolar, hem üstün teknik özellikleri hem de çevresel etkilerinin çok daha düşük olması nedeniyle öne çıkıyor.