İliç'teki Altın Madeni Faciası ve Şirketin Dokunulmaz CEO'su

Oda TV'nin haberine göre Kanadalı şirket olarak haberleştirilse de merkezi Denver, ABD olan bir Kanada-ABD ortak kimliği SSR Mining, Toronto, Nasdaq ve Avustralya borsalarında halka açık olan, orta ölçekli bir altın şirketi. Türkiye’deki Çöpler madeninin yanı sıra ABD Nevada’da Marigold, Kanada’da Seabee sahalarında altın, Arjantin’deki Puna sahasında ise gümüş üretiyor. Şirketin Başkanı ve aynı zamanda CEO’su Rodney P. Antal olarak görünüyor. Ancak İliç’teki faciadan önceki yönetim kurulu şeması ile güncel şema arasında farklar var. Bunun en belirgin kanıtı, Türkiye’de şirket yetkilisi olarak gözaltına alındıktan kısa süre sonra serbest bırakılan Cengiz Demirci’nin adının bugün bakılınca tabloda yer almaması.

KANADALI YÖNETİCİ BİLMECESİ

Facianın ardından medyada SSR’ın Kanadalı yöneticisi olduğu iddia edilen J.R.G’nin tutuklandığı açıklandı. Odatv'nin edindiği resmi tutanaklara göre bu isim Iain Ronald Guille... Erzincan İliç'te Anagold altın madeninde 13 Şubat'ta meydana gelen faciayla ilgili yürütülen soruşturma kapsamında tutuklanan Kanadalı mühendis Guille, verdiği ifadede; “Oradaki çatlakları gördük ardından bunu bildirmek için Anagold madendeki odama gittim. Amerika'daki merkeze bu durumu saat 11'de bildirdim. Saat farkından dolayı gece 02.00 olması nedeniyle firma tarafıma herhangi bir dönüş yapmadı. Bana 2022 yılının ağustos ayında 8 metre olması gereken yüksekliğin geçildiği bildirildi. Ben başlamadan önce söz konusu raporlar yapılmıştı. Hatta gereken seviyeye indirilmesi için rapor düzenlenmişti. Projeye uygun hale gelmesini raporladım. Zaten liç bölgesinde düzenli olarak firmalar denetim yapıyordu. Olay günü sahaya çıktığımda küçük çatlaklar gördük. En büyük çatlak 6 cm büyüklüğündeydi" dedi. Madenden asıl sorumlu kişinin operasyon direktörü olarak görev yapan K.Ö. olduğunu, bu kişinin yerine A.C'nin görev yaptığını belirten Guille, "Görevim maden sahasını gözlemleyerek şirket merkezindeki ülke müdürüne raporlama yapmaktır. M.B'den aldığım bilgiyi şirket merkezindeki ülke sorumlusuna aktarmaktayım" dedi.

İFADEDEKİ İSİMLER HANGİ GÖREVDE VE ŞİMDİ NEREDE

Guille’nin bahsettiği isimlerin kim olduğuna baktığımızda da dikkat çeken bir detay bulunuyor. K.Ö., yönetim kurulunda yer almayan ancak Türkiye’de Çöpler Madeni’nin Operasyon Müdürü olarak görev yapan Kenan Özdemir -ki Özdemir, iş dünyasının veri bankası olarak da bilinen LinkedIn adlı platformdaki profilini silmiş görünüyor. Özdemir’e döneceğiz… Türk şirkete başka ABD'li şirkete başka: Kim bu dokunulmaz CEO. İliç'te Kanadalı yönetici bilmecesi Tutuklanan Kanadalı çalışan Guille’nin bahsettiği ve Özdemir’in yerine çalışan kişi ise Abdülkadir Cansız.

ŞİRKETİN ASIL SAHİBİ KİM

SSR Mining’in Erzincan İliç ve çevresindeki yerli ortağı Çalık Holding’e bağlı Lidya Madencilik. Çöpler madeninin sahibi ise Anagold. Hisselerde SSR yüzde 80, Çalık Grubu yüzde 20 pay sahibi. Yani ABD’li şirkete ait denebilir. Anagold Madencilik’in 1 yıl önce verdiği demeçle hazırlanıp yayınlanıp hazırlanan “Madencilik’ten Türkiye’ye 1 milyar dolarlık yatırım planı” başlıklı haberde şu ifadeler yer alıyor: Türk şirkete başka ABD'li şirkete başka: Kim bu dokunulmaz CEO. İliç'te Kanadalı yönetici bilmecesi “Bugüne kadar Doğu Anadolu Bölgesi’ne 1 milyar 750 milyon dolarlık yatırım yapan şirket, Türkiye’de kısa ve orta vadede 300 milyon dolar, uzun vadede ise 1 milyar dolarlık yatırım yapmayı planlıyor. SSR Başkan Yardımcısı (ABD) ve Türkiye Ülke Müdürü Cengiz Demirci, Türkiye’nin altın madenciliğindeki potansiyelini, sürdürülebilirlik konusunu ve bölge ekonomisine sağladıkları katkıları anlattı. 2020 yılından itibaren SSR Mining ve Lidya Madencilik ortak girişimi olarak faaliyetlerine devam eden Anagold Madencilik, Erzincan İliç’te yaklaşık 2 bin 500 kişiye doğrudan ve 5 binden fazla kişiye dolaylı istihdam sağlıyor.”

“250 MİLYAR DOLARI DIŞARI VERMEYELİM”

Türkiye Ülke Müdürü olduğunu söyleyen Demirci’nin geçtiğimiz sene Şubat ayında verdiği röportajda yer alan ifadelerse tam olarak şöyle: “...Dünyanın en önemli jeolojik kuşağında 3 ülke var. Bunlar İran, Pakistan ve Türkiye. İran’da yatırım yapılamıyor. Pakistan’da belli bir miktar yatırım var. Geriye Türkiye kalıyor. Bizim buraya yatırım yapmamız gerekiyor. Biz bu parayı, 250 milyar doları, dışarı vermek istemiyoruz. Kamunun zaten özel bir desteği var firmalara karşı. Sanırım daha agresif programlar yapmamız lazım Türkiye’de.”

ABD’Lİ ŞİRKETİN GÖZALTINA ALINAN SORUMLUSU TÜRK

Şimdi bugüne gelelim: 13 Şubat Günü Erzincan’da bulunan Çöpler Madeni’nin olduğu bölgede meydana gelen toprak kayması sonucu 9 işçi kayboldu. Bölgeden gelen bilgilerde bir toprak kayması olacağının işaretleri görüldüğünün raporu verilmiş, fotoğrafları çekilmişti. Türk şirkete başka ABD'li şirkete başka: Kim bu dokunulmaz CEO. İliç'te Kanadalı yönetici bilmecesi Türkiye’de şirket yetkilisi olarak gözaltına alınan Cengiz Demirci SSR Mining ülke müdürü olarak yazılsa da şirketin yönetim kurulunda Başkan Yardımcısı olarak anılıyor.

İFADESİ ORTAYA ÇIKTI

Maden faciası sonrası gözaltına alınan ve ifadesinde 6 Şubat 2024’ten itibaren Anagold Madencilik A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı olarak göreve başladığını söyleyen Demirci, 2022 Eylül ayı itibariyle Anagold Madencilik’e ait finansın üst mercilerine koordinasyonun bütçe onay hazırlıklarından, ortaklık ve ilişkilerinden, finansal raporların SSR üst yöneticilerine ve Çalık Holding üst yöneticilerine bildirilmesi ve bunun koordinasyonunun üstlere bildirilmesinden sorumlu olduğunu aktardı.

“ASIL SORUMLU KENAN ÖZDEMİR”

2022 Eylül ayından SSR Mining şirketinde dünyada bulunan maden arama ekibinin başında olduğunu belirten Demirci, “O dönemde Anagold Madencilik ile herhangi bir bağlantım yoktu ama görevim nedeniyle o dönemlerde maden arama ekibinde bulunduğum için burada da o işlemleri ekibimle yerine getirmiştik. Bunu SSR Mining şirketi kapsamında yürütmüştüm. Anagold Madencilik A.Ş.’de şirketin direktörleriyle iletişim halindeyim. Onlar buranın finansal işleyişi hakkında bana rapor sunuyorlar. Teknik konuları ise burada görev yapan Iain’e* bildirmektedirler. Ülke işleyişi, madenin durması ile ilgili teknik bir sıkıntı olduğu durumda Iain bana bildirmektedir. Örneğin, madenin durdurulması finansal olarak şirketi ilgilendirdiği için bu durumu bana bildirmekle yükümlüdür. Her ne kadar Kenan Özdemir* Iain’in bir alt konumunda çalışan ise de Iain bu durumu direkt bana bildirmekle yükümlüdür” dedi. Anagold Madencilik şirketinin Türkiye müdürü olarak görev yaptığını ve Türkiye’de bulunan bütün şirketler için üç ayda bir düzenli aralıklarla toplantılara geldiğini ifade eden Demirci, “Ben buradaki olağanüstü durum nedeniyle inisiyatif alarak geldim. SSR Mining şirketinde Iain Ronald benim bir alt birimimdir. Ama şirket nezdinde her ikimizde aynı pozisyonda çalışmaktayız. O teknik konularda sorumlu ben de teknik konular dışındaki konulardan sorumluyum” diye konuştu.

SİLİNEN PROFİLİN SIRRI

İfadesine ulaştığımız Cengiz Demirci, yukarıda belirttiğimiz Kenan Özdemir’in Anagold Madencilik A.Ş'nin lain'den sonra gelen sorumlusu olduğunu, ancak geçici görev nedeniyle ABD’de buluduğunu belirtiyori. Demirci, Kenan Özdemir için Türkiye’ye gelmesi talebinde bulunulduğunu ancak geri dönüş alınıp alınmadığı konusunda bilgi sahibi olmadığını söylerken, Özdemir’in bu geçici görevinin bitiş tarihi olarak Mayıs ayını işaret ediyor. Öte yandan yukarıda da belirttiğimiz gibi LinkedIn’de SSR Mining çalışanı olarak profili bulunan Kenan Özdemir’in sayfasına şu an ulaşılamıyor… Türk şirkete başka ABD'li şirkete başka: Kim bu dokunulmaz CEO. İliç'te Kanadalı yönetici bilmecesi

DOKUNULAMAYAN ADAM

Cengiz Demir’in verdiği ifadede ABD merkezli şirketin üst düzey yönetim kadrosundan, yani asıl sorumlulardan hiçbir isim yer almıyor. Örneğin SSR Mining’in güncel yönetim tablosunun en başında A.E. Michael Anglin yer alıyor. Sayfadaki kısa özgeçmişinde şu bilgiler var: Türk şirkete başka ABD'li şirkete başka: Kim bu dokunulmaz CEO. İliç'te Kanadalı yönetici bilmecesi “Bay Anglin, Ağustos 2008'de SSR Madencilik Yönetim Kurulu'na atandı. Bay Anglin şu anda Yönetim Kurulunun Bağımsız Baş Direktörü ve Kurumsal Yönetişim ve Atama Komitesinin yanı sıra Teknik, Güvenlik ve Sürdürülebilirlik Komitesinin üyesidir. . Bay Anglin ayrıca Nisan 2019'dan bu yana Şili'nin önde gelen bakır üreticilerinden Antofagasta PLC'nin yönetim kurulunda görev yapmaktadır. Bay Anglin, BHP Billiton Ltd.'de 22 yıl geçirdi ve son olarak Üs'te Operasyonlardan Sorumlu Başkan Yardımcısı ve Operasyon Direktörü olarak görev yaptı. Merkezi Santiago, Şili'de bulunan Metals Group, 2008 yılında emekli oldu. Bay Anglin, 1977 yılında Londra Imperial College, Kraliyet Maden Okulu'ndan Maden Mühendisliği alanında Lisans (Onur) derecesi ile mezun oldu ve 1977 yılında Yüksek Lisans derecesini aldı” Ya da, yukarıda da andığımız CEO Rodney Antal… Türk şirkete başka ABD'li şirkete başka: Kim bu dokunulmaz CEO. İliç'te Kanadalı yönetici bilmecesi Bu sorumluların hiçbirinin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaması ise dikkat çeken bir diğer konu... Oysa Türkiye’nin yaşadığı Soma faciası örneğine dönüp baktığımızda yargılamanın hala sürdüğünü görüyoruz. Önce o kara günü hatırlayalım:

AKILLARA SOMA MADEN FACİASI GELDİ

Soma faciası 13 Mayıs 2014 yılında Manisa'nın Soma ilçesinde yaşandı. Soma Kömürleri AŞ.’nin işlettiği yaklaşık beş bin kişinin çalıştığı maden ocağında 13 Mayıs 2014’te vardiya değişimi sırasında çıkan yangının ardından galerilerin dumanla dolmasıyla başlayan facianın ardından 96 saat süren arama kurtarma çalışmalarında 486 işçi kurtarılmış, 301 işçinin cansız bedenine ulaşılmıştı. Kaza, Türkiye tarihinin en büyük maden faciası olarak kayıtlara geçti. Soma davası 2015'te başladı. Davada 5'i tutuklu 51 kişi yargılandı. 2018'in Temmuz ayında sonuçlanan davada 37 kişi beraat etti. 14 sanık, taksirle ölüme ve yaralanmaya sebebiyet vermekten cezalandırıldı. Mahkeme, sanıklardan Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan'ı 15 yıl, Genel Müdür Ramazan Doğru'yu 22 yıl 6 ay, İşletme Müdürü Akın Çelik'i 18 yıl 6 ay hapis cezasına mahkûm etti. Can Gürkan, 18 Nisan 2019'da yurtdışına çıkış yasağıyla tahliye edildi. Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 30 Eylül 2020'de kararı bozdu. Can Gürkan'ın da aralarında bulunduğu dört sanığa "olası kastla 301 kez öldürme ve 162 kez yaralama" suçundan ceza verilmesini istedi.

YARGILAMA SÜRECİ 10 YILDIR DEVAM EDİYOR

Ancak iki Yargıtay savcısı bu kararın düzeltilmesi için 8 Ocak 2021'de başvuruda bulundu. Dilekçede, sanıklar hakkında "taksirle ölüme neden olmaktan" ceza verilmesi talep edildi. Ardından dosya Yargıtay 12. Ceza Dairesi'ne geri döndü. Bu sırada 5 kişilik heyetteki 3 üye değişmişti. Yeni heyet ikiye karşı üç oyla önceki kararı bozdu. Kararda, Can Gürkan'ın bilinçli taksirle ölüme ve yaralanmaya neden olmaktan yargılanması gerektiği belirtildi. Bu karar doğrultusunda aralarında patron Can Gürkan'ın bulunduğu 4 kişi "bilinçli taksirle ölüme ve yaralamaya neden olma" suçundan tekrar hakim karşısına çıkması kararlaştırıldı. Dava 13 Nisan'da Akhisar Ceza Mahkemesi'nde tekrar görülmeye başlandı.

TUTUKLU SANIK KALMADI AMA...

2021'in Şubat ayında ise Genel Müdür Ramazan Doğru, İşletme Müdürü Akın Çelik, yardımcısı İsmail Adalı'nın yattıkları süre göz önünde bulundurularak Soma İnfaz Savcılığı tarafından serbest bırakıldı. 3 tutuklu sanığın cezaevinden serbest bırakılmasını ardından Soma davasında cezaevinde tutuklu sanık kalmadı. Ancak yargı süreci hiç noktalanmadı. 301 işçinin hayatını kaybettiği maden kazasıyla ilgili Soma 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 28 kamu çalışanı hakkında 25 Aralık 2023 tarihinde kamu davası açıldığı bildirildi. 3 yıldan fazla süren dava sürecinde kamu görevlileri hakkında soruşturma izni verilmemişti.

ODA TV